Dinozorların Yok Oluşunda Volkanik Faaliyetler ve Asteroit Çarpması Teorileri
Dinozorların yok oluşunu açıklamak için önerilen teorilerden biri olan volkanik aktivitenin aşırı artışı, günümüzde geçerliliğini yitirmiş gibi görünmektedir. Kanatlılar hariç tüm dinozor türleri, yaklaşık 66 milyon yıl önce büyük ölçüde yok oldu. Bu kitlesel yok oluşu açıklamak için öne sürülen iki temel teori, yıkıcı volkanik patlamalar ve devasa bir meteorun yeryüzüne çarpmasıydı. Manchester Üniversitesi liderliğindeki bir araştırma ekibi, bu karmaşık olayı anlamak için, yok oluş olayından önceki 100.000 yılın ortalama iklim verilerini simüle etti.
Science Advances dergisinde 18 Aralık’ta yayımlanan çalışmanın bulguları, Kretase sonu kitlesel yok oluşun ana nedeninin asteroit çarpması olduğunu doğrulamaktadır. K-T yok oluşu olarak bilinen bu dönem, Dünya’nın tarihinde çok şiddetli jeolojik ve astronomik olayların yaşandığı, tüm türlerin yaklaşık %80’inin yok olduğu bir dönemdir. Bu tarihi olay sırasında, 10 ila 15 kilometre çapında bir asteroidin günümüzde Meksika sınırları içindeki bölgeye çarptığı bilimsel olarak kanıtlanmıştır. Ancak, aynı dönemde günümüzde Hindistan çevresindeki yanardağlar da büyük patlamalar geçiriyordu.
Bu felaketlerin zamanlamasını ve etkilerini incelemek amacıyla, Plymouth Üniversitesi, Utrecht Üniversitesi ve Denver Doğa ve Bilim Müzesi’nden bilim insanlarının oluşturduğu bir ekip, Colorado ve Kuzey Dakota’dan elde edilen kısmen çürümüş organik madde olan turba katmanlarını analiz etti. İncelemeye aldıkları turba örnekleri, sıcaklığa bağlı olarak değişen bakteriler tarafından üretilen benzersiz moleküller içeriyordu. Bu molekülleri detaylı bir şekilde inceleyerek, yok oluştan önceki 100.000 yıl boyunca ortalama yıllık hava sıcaklıkları için bir zaman çizelgesi oluşturdular.
Araştırma ekibi, volkanik karbondioksit emisyonlarının o dönemde gezegeni kademeli olarak 3 Santigrat derece ısıttığını keşfetti. Ayrıca, kitlesel yok oluştan yaklaşık 30.000 yıl önce, kükürt emisyonlarıyla güneş ışığını engelleyen büyük bir volkanik patlama yaşandığını ve bu durumun gezegende yaklaşık 5 Santigrat derece kadar kısa bir soğuma dönemi yarattığını belirttiler. Ancak, bu soğuma dönemi göreceli olarak kısa sürdü ve yalnızca yaklaşık 10.000 yıl sonra sıcaklıklar eski seviyelerine geri döndü.
Volkanik Patlamaların Etkisi Yetersiz Kaldı
Sonuç olarak, araştırmacılar volkanik patlamaların iklim üzerindeki etkisinin dinozorları yok etmeye yetmeyeceğini öne sürüyorlar. Volkanik patlamalarla ortaya çıkan kükürt, yeryüzündeki yaşam üzerinde büyük etkiler yaratmış olsa da, bu etkilerin dinozorların yok oluşundan binlerce yıl önce meydana geldiği ve dolayısıyla yok oluş üzerinde sınırlı bir etkiye sahip olduğu belirtiliyor. Buna karşılık, asteroit çarpması, “orman yangınları, depremler, tsunamiler ve güneş ışığını engelleyerek ekosistemleri tahrip eden bir ‘çarpışma kışı’ gibi bir dizi felakete yol açmıştır.”
Birbirinden 750 kilometre uzaklıktan alınan iki turba örneğinin sağladığı benzer sıcaklık ölçümleri sayesinde, araştırmacılar bu sonuçların yalnızca yerel değil, aynı zamanda küresel sıcaklık modellerini de temsil ettiğinden eminler. Ayrıca, elde ettikleri sonuçların “aynı zaman dilimindeki diğer sıcaklık kayıtlarıyla da tutarlı olduğunu” vurguluyorlar. Tüm bu veriler bir araya geldiğinde, dinozorların sonunu getiren asıl darbenin asteroit çarpmasıyla meydana geldiği neredeyse kesin olarak belirtiliyor.
Elbette, bu olayların çözülmesi geçmişi değiştirmeyecek. Ancak yaşanan bu felaketleri anlamak, gezegenimizin olaylara nasıl tepki verdiğini çok daha iyi kavramamıza yardımcı olmaktadır.
